सागरी वनस्पतींची ओळख

 🔭 मराठी विज्ञान परिषदेचे🔬

      🤔 कुतूहल 🤔

🎯 सागरी वनस्पतींची ओळख

सागरी वनस्पती समुद्र आणि महासागरात उगम पावतात, वास्तव्य करतात आणि वाढतात. त्या अनेक प्रकारच्या असून लाखोंच्या संख्येने समुद्रात सापडतात. उपलब्ध सूर्यप्रकाश, पाण्याची क्षारता आणि पाण्याचे तापमान यांचा परिणाम त्यांच्या कमी जास्त असण्यावर होत असतो. पृथ्वीवर असणाऱ्या ऑक्सिजनचा ५०-८० टक्के भाग सागरातून मिळतो तो या सागरी वनस्पतींमुळेच. सागरी वनस्पती काही जलीय प्राण्यांचे शत्रूपासून आणि इतर त्रासदायक घटकांपासून संरक्षण करतात व जलीय प्राण्यांना जगण्यासाठी अन्न पुरवतात. त्या प्राथमिक अन्न उत्पादक मानल्या जातात. या एकपेशीय व अनेकपेशीय असतात. सूक्ष्मशैवाल (प्लवक), करंडक सजीव (डायाटम), द्विकशाभिक (डायनोफ्लॅजेलेट्स), मोठे शैवाल (मॅक्रोअल्गी) किंवा सागरी तण (सी वीड्स), सागरी गवत (सी ग्रासेस), तिवर (खारफुटी) आणि समुद्रकिनाऱ्यांवरील काही बिजी झुडुपे आणि उंच वृक्ष अशा प्रकारच्या वनस्पतींचा यात समावेश होतो. अर्थात मुख्य भरणा आहे शैवालांचा, त्या मानाने बिजी वनस्पती अगदीच कमी आहेत.

एकपेशीय शैवाल मोठय़ा प्रमाणावर असून काही शैवाल हे पेलॅजिक क्षेत्रात वाढतात. हे क्षेत्र १००-४०० मीटर खोलपर्यंत पसरलेले आहे आणि तिथपर्यंत प्रकाश पोहोचू शकतो. काही प्लवक हे साधारणपणे पाण्याच्या पृष्ठभागावर तरंगत राहतात तर बाकीचे खोल पाण्यात गाळाला चिकटून राहतात. मुळातच जमिनीवर असो किंवा सागरात, वनस्पतींचे अस्तित्व प्रकाशाच्या उपलब्धतेवर अवलंबून असते. या सर्व वनस्पती तीन प्रकारच्या प्रकाशीय क्षेत्रांत आढळतात- भरपूर सूर्यप्रकाश स्थिती, कमी प्रकाश स्थिती आणि प्रकाशहीन स्थिती. सागरी वनस्पती सर्व प्रकारच्या आकारांत पाहायला मिळतात आणि त्या दोन प्रकारच्या स्थितीत आढळतात. मुक्तसंचार आणि एका जागी स्थिर. प्लवकासारख्या मुक्त संचार करणाऱ्या  वनस्पती पाण्याच्या पृष्ठभागावर तरंगत असतात तर स्थिर वनस्पती सूर्यप्रकाश जिथपर्यंत पाण्यात पोहोचू शकेल अशा जागी खोलवर आपली मूळे रोवून उभ्या असतात.

सागरी प्राण्यांना ऊर्जा व पोषक अन्नघटक पुरवण्याचे महत्त्वाचे कार्य सागरी वनस्पती करतात. संपूर्ण सागरी जीवसाखळी तिवरांनी समृद्ध असलेल्या भागात आकाराला येत असते. तिवरांमुळे वादळांचा तडाखा सौम्य होतो. त्यामुळे समुद्री खाडीचा भाग तिवरांनी समृद्ध असणे आवश्यक आहे.

🖊 डॉ. किशोर कुलकर्णी

office@mavipamumbai.org

=============

कृपया इतर गटात शेअर करुन विज्ञान प्रसार करा  ! ! ! 

 📡 जय विज्ञान 🔬

संकलक - नितीन खंडाळे

              - चाळीसगाव

दै_लोकसत्ता

दिनांक- ५ जुलै २०२३

==============