हिरवे सागरी शैवाल

 🔭 मराठी विज्ञान परिषदेचे🔬

      🤔 कुतूहल 🤔

🎯 हिरवे सागरी शैवाल

हिरवे सागरी शैवाल जगातील समशीतोष्ण आणि उष्णकटिबंधीय महासागरात किनाऱ्यालगत आधाराला चिकटून वाढते, म्हणून खडकाळ सागरी क्षेत्रात ते आढळते. काही हिरवे सागरी शैवाल कमी प्रमाणात क्षार असलेल्या पाण्यातही वाढू शकतात. उदाहरणार्थ, नदी-सागर संगमक्षेत्र. हिरवे सागरी शैवाल द्राक्षासारखे, तंतू स्वरूपात, पक्ष्यांच्या पिसासारखे आणि पालेभाजीसदृश अशा विविध आकारांत आणि स्वरूपांत आढळते. हिरवे शैवाल रुचकर असल्याने सागरातील मत्स्यवर्गीय प्राण्यांचे आवडीचे खाद्य ठरते. यातील भरपूर ‘क’ जीवनसत्त्व आणि १०० टक्के पचण्यायोग्य पदार्थामुळे सागरातील शाकाहारी प्राण्यांसाठी ही जणू मेजवानीच. या शैवालाला निसर्गदत्त लाभलेला ‘गार्लिक ऑईल’ गंध त्यांना अनेक सूक्ष्म आदिजीवांद्वारे होणाऱ्या संसर्गापासून संरक्षण प्रदान करतो.

ओहोटीच्या वेळी जेव्हा पाणी मोठय़ा प्रमाणात ओसरते, तेव्हा शैवाल अभ्यासण्याची योग्य वेळ असते. उल्वा, कॉलरपा, एंटेरोमार्फा, ब्रायोपसीय, उडोथीया या काही हिरव्या सागरी शैवालांच्या प्रजाती आहेत. या शैवालाचा उपयोग औषधांत अँटिकॅन्सर, अँटिबॅक्टेरियल आणि अँटिऑक्सिडंट म्हणून होतो. हल्लीच झालेल्या संशोधनानुसार काहींमध्ये अँटिव्हायरल सक्रियता दिसून आली आहे. याचा उपयोग कोविडसारख्या साथींवर उपाय म्हणून होऊ शकतो का, याविषयी संशोधन सुरू आहे. ‘कॉलरपीन’ नावाच्या अल्कलॉईडमध्ये अशी क्षमता दिसून आली आहे. ‘डायक्लोरमिथेन मिथेनॉल’ हा अर्क उडोथिया या हिरव्या शैवालाच्या दोन प्रजातींपासून मिळवला जातो. त्याच प्रमाणे कॉलरपा टॅक्सीफोलिया आणि एंटेरोमार्फा कांप्रेसा या शैवालांतही कर्करोग प्रतिरोधक गुणधर्म आढळतात. एंटेरोमार्फापासून ‘औनोरी’ आणि उल्वापासून ‘अओसा’ नावाचे खाद्यपदार्थ तयार केले जातात. कोडियम हे शैवाल सी-स्लग्जचे आवडते खाद्य आहे.

महासागरात हरित सागरी शैवालाचे प्राबल्य सागरी परिसंस्थेत शक्तिशाली अन्नसाखळी निर्माण करून महत्त्वाची भूमिका बजावते. काही हरित शैवाल, उदाहरणार्थ सूक्ष्म एकपेशीय शैवाल यांचा बहर प्राण्यांना आणि माणसालाही तापदायक ठरू शकतो. या शैवालांची प्रचंड प्रमाणात वाढ झाल्यास पाण्याला दुर्गंध येतो आणि खोल पाण्यात प्रकाश पोहोचण्यात अडथळा निर्माण होतो. ऑक्सिजनची पातळी कमी होऊन विषारी वायू वाढल्याने समुद्रातील खाद्यप्राण्यांना दुर्गंध येतो. या सर्वासाठी प्रदूषण कारणीभूत ठरते. म्हणून सागरात सांडपाणी सोडताना या गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे.

🖊 डॉ. चंद्रकांत लट्टू

office@mavipamumbai.org

=============

कृपया इतर गटात शेअर करुन विज्ञान प्रसार करा  ! ! ! 

 📡 जय विज्ञान 🔬

संकलक - नितीन खंडाळे

              - चाळीसगाव

दै_लोकसत्ता

दिनांक- १८ जुलै २०२३

==============